Post nr 25: Ojcowie broni palnej - na literę M

 #o broni

Ferdinand von Mannlicher (1848-1904) - Austria ***

Jeden z najbardziej znanych austriackich konstruktorów broni palnej. Po ukończeniu studiów w 1869 roku zaczął pracę w państwowej kompanii kolejowej.  Jednak praca na kolei nie zaspokajała aspiracji zdolnego inżyniera, jakim był Mannlicher. W 1875 roku poznał konstruktora broni Josefa Werndla. W następnych latach Mannlicher w wolnych chwilach opracowywał projekty karabinów powtarzalnych. W 1878 roku Werndl zaproponował Mannlicherowi pracę konstruktora w swojej fabryce karabinów ÖEWG. Ferdinand propozycję przyjął, ale do 1886 roku, kiedy to ostatecznie porzucił pracę w spółce kolejowej, starał się łączyć pracę na obu posadach. 

Jego pierwsze konstrukcje nie należały do udanych i nie wzbudziły większego zainteresowania. Dopiero karabin M1885 okazał się prawdziwym przełomem i został przyjęty do uzbrojenia armii austro-węgierskiej. Z kolei skonstruowany w 1885 roku przez Mannlichera stały magazynek pudełkowy ładowany przy pomocy specjalnych  ładowników (pakietów), znacznie przyspieszył proces przywracania zdolności bojowej karabinu po wystrzelaniu amunicji. Zastosowano go w karabinie M1880 a jego udoskonalona wersja użyta została w karabinie M1886. Został wykorzystany również w kilku innych europejskich karabinach wprowadzonych do uzbrojenia na przełomie XIX i XX wieku. W 1895 roku powstał jego kolejny, najsłynniejszy chyba karabin - M1895, szybko przyjęty do armii jako podstawowy karabin armii Austro-Węgier w czasie I wojny światowej. Jednocześnie z pracami nad karabinami powtarzalnymi, od 1885 roku Mannlicher pracował nad konstrukcjami samopowtarzalnymi. Efektem tych prac był prototypowy karabin samopowtarzalny z 1885 roku i kilka typów pistoletów samopowtarzalnych. 

To on jako pierwszy wprowadził tzw. system pakietowy (zasilanie pakietowe) w ładowaniu broni i jest pomysłodawcą ładowników do karabinu. Mannlicher jest wynalazcą magazynka karabinowego typu en-bloc oraz kilku typów znanych nabojów karabinowych.

Związany z:

• karabin Mannlicher M1886
• karabin Mannlicher M1888
• karabin Mannlicher M1890
• karabin Mannlicher M1893
• karabin Mannlicher M1895
• karabin Mannlicher–Schönauer
• pistolet Mannlicher M1894
• pistolet Mannlicher M1901
• nabój 8x50mm R Mannlicher

Joseph Manton (1766 – 1835) - Wielka Brytania *

Był brytyjskim rusznikarzem i strzelcem sportowym, który wprowadził istotne innowacje w strzelectwie sportowym, udoskonalił kilka konstrukcji broni i utorował drogę dla nowoczesnego pocisku artyleryjskiego. Po odbyciu stażu, rozpoczął pracę dla swojego brata Johna (również znanego rusznikarza), a następnie otworzył własną działalność, produkując około 100 sztuk broni rocznie, w tym pistolety pojedynkowe  i strzelby. 

Na początku XIX wieku Manton wynalazł zamek typu tube lock (nie wiem jakie jest jego polski tłumaczenie - być może "pastylkowy"?). Było to ulepszenie w stosunku do zamka flakonowego wynalezionego przez Alexandra Forsytha. Zamiast magazynować piorunian w pojemniku, był on teraz dozowany w zamkniętych pastylkach. Nowy zaostrzony kurek, kiedy uderzał w taką pastylkę, miażdżył ją, powodując detonację piorunianu. Chociaż był bardziej niezawodny niż rozwiązanie Forsytha i pozytywnie przyjęty przez wielu ówczesnych strzelców sportowych, to niestety w krótkim czasie został zastąpiony przez właściwy zamek kapiszonowy, który został przyjęty przez armie Wielkiej Brytanii, Francji, Rosji i USA. 

Broń Mantona uważana jest dziś za najdoskonalszą ze swojej epoki. Wśród jego pracowników byli tak sławni rusznikarze jak James Purdey (który założył firmę Purdey), Thomas Boss, William Greener i Charles Lancaster. Wszyscy oni pootwierali swoje przedsiębiorstwa produkujące broń palną, które istnieją do dziś.

John Marlin (1836-1901) - USA *

Amerykański wynalazca i producent broni. Karierę zaczynał w firmie Colt, a od 1872 roku istnieje założona przez niego firma - ówcześnie znana jako Marlin Fire Arms Company, potem jako Marlin Firearms, produkująca szereg znanych broni - m.in bardzo dobre karabiny. Obecnie marka Marlin po wielu perturbacjach należy do koncernu Ruger.

Związany z:

• karabin Marlin M1881

Friedrich von Martini (1833-1897) - Szwajcaria *

Szwajcarski inżynier i jeden z twórców (wraz z A.Henrym) znanego karabinu Martini-Henry, który powstał w 1871 roku i był na uzbrojeniu armii brytyjskiej przez ponad 30 lat.

Związany z:

• karabin Martini-Henry

William Mason (1837-1913) - USA **

Amerykański inżynier i konstruktor broni, który podczas swojego życia pracował dla wszystkich ówczesnych największych amerykańskich wytwórców broni palnej. Zaczynał od Remington Arms, gdzie w roku 1865 uzyskał kilka patentów, w tym na wyrzutnik gwiazdkowy, który został później użyty m.in w rewolwerze  S&W .38 Hand Ejector. W 1866 roku przeniósł się do konkurencji, czyli do Colt’s Patent Fire Arms Manufacturing Company. Tutaj (zazwyczaj przy współpracy z innymi inżynierami firmy) zaprojektował kilka przełomowych konstrukcji rewolwerowych - np. Colta SAA, Colta M1877, czy Colta M1889. W roku 1882 Mason opuścił Colta i zaczął pracę dla kolejnego giganta, czyli Winchester Repeating Arms Company. Tam zajmował się głównie usprawnianiem produkowanych przez Winchestera konstrukcji. Jednym z najbardziej znanych usprawnień z tego czasu była jego praca nad karabinem Winchester Model 1886.

Związany z:

• rewolwer Colt Model 1871-72 Open Top
• rewolwer Colt SAA Peacemaker
• rewolwer Colt M1877
• rewolwer Colt M1878
• rewolwer  Colt M1889
• karabin Winchester Model 1886
• 
  

Hiram Maxim (1840-1916) - USA ***

Amerykański wynalazca i konstruktor broni. Jego nazwisko, podobnie jak jego kolegi po fachu działającego kilkadziesiąt lat wcześniej - Gatlinga, jednoznacznie kojarzy się z ciężką bronią maszynową. Nie trzeba być ekspertem od uzbrojenia, żeby słyszeć o  karabinie maszynowym Maxim. Pan Hiram zajmował się różnymi wynalazkami i konstrukcjami (m.in urządzaniami związanymi z gazownictwem, materiałami kruszącymi, projektami samolotów). W stronę konstruowania broni skierował się w roku 1881, kiedy to wyemigrował do Wielkiej Brytanii. 

Jego pierwszym projektem (raczej nieudanym) był karabin samopowtarzalny, w którym automatyka uruchamiana była przy wykorzystaniu energii odrzutu całej broni. Kolejna jego konstrukcja okazała się już sukcesem - była to 37 mm armatka automatyczna, która przez wiele lat była na wyposażeniu floty brytyjskiej. Bazując na jej konstrukcji, Maxim stworzył swoje największe dzieło, które w zasadzie zrewolucjonizowało ówczesny światowy rynek broni palnej. Mowa oczywiście o słynnym ciężkim karabinie maszynowym Maxim (patent z 1883 roku). Model ten po licznych poprawkach i w różnych konfiguracjach został wprowadzony do uzbrojenia armii ponad 30 krajów i do dziś jest uważany za “ojca” wszystkich ciężkich karabinów maszynowych. To na nim wzorowali się inni producenci wytwarzający podobne konstrukcje.

Związany z:

• ciężki karabin maszynowy Maxim M1904
• ciężki karabin maszynowy Maxim wz 08
• ciężki karabin maszynowy Maxim wz 1910
• ciężki karabin maszynowy Maxim-Vickers wz.  1909

Paul Mauser (1838-1914) - Niemcy ***

Młodszy z pary słynnych braci Mauserów, niemieckich konstruktorów broni palnej. Należy do największych konstruktorów broni palnej XX w. Wraz ze swym bratem Wilhelmem opracował swój pierwszy karabin już w 1865 roku (ulepszona wersja karabinu Dreyse). Mimo starań konstruktorów, ich bronią nikt się nie zainteresował. Dopiero doświadczenia wojny francusko-pruskiej skłoniły pruską armię do zainteresowania się karabinami braci Mauser. I tak do uzbrojenia wszedł karabin Mauser M1871. 

Dzięki rządowym pieniądzom bracia Mauser przejęli fabrykę w Oberndorfie i mocno rozbudowali swoje przedsiębiorstwo, które istnieje do dziś.  Po śmierci Wilhelma w 1882 roku, Paul Mauser  zrealizował projekt kolejnego karabinu - M71/84, który zapoczątkował całą serię broni kal. 8 mm. Broń tę zamówiło ponad 50 państw i dzięki ogromnym zamówieniom, Paul Mauser mógł swobodnie udoskonalać swoje karabiny, dzięki czemu ostatecznie powstał karabin-legenda Mauser M98 (Gewehr 98). Szacuje się, że model ten w różnych odmianach wyprodukowano w ponad 50 mln egzemplarzy. Jego słynny zamek jest do dziś wykorzystywany w wielu współczesnych karabinach. 

Paul Mauser pracował również nad bronią krótką i tak w 1896 roku dał zielone światło dla opracowanego w jego zakładach (przez braci Feederle) bardzo znanego do dziś pistoletu C96, który na rynku był dostępny aż do czasów II wojny światowej. W 1878 roku zaprojektował swój pierwszy rewolwer.  Jakby tego było mało, Paul Mauser jest także ojcem dwóch bardzo znanych nabojów karabinowych - 7,65×53mm Mauser (z 1889) oraz 7×57mm Mauser (z 1892). Wymyślił i po raz pierwszy zastosował również łódkę nabojową.

Związany z:

• karabin Mauser M1871
• karabin Mauser M1871/84
• karabin Mauser M1889
• karabin Mauser G98
• pistolet Mauser C96
• rewolwer Mauser Zig-Zag
• nabój 7,65×53mm Mauser
• nabój 7×57mm Mauser

Wilhelm Mauser (1834-1882) - Niemcy **

Niemiecki przedsiębiorca i konstruktor broni palnej. Starszy brat Paula Mausera. Wraz z nim zaprojektował wiele znanych do dziś konstrukcji broni strzeleckiej oraz stworzył jedną z najsławniejszych i wciąż obecną na rynku fabrykę broni na świecie. Paul był bardziej techniczny, a Wilhelm lepiej sobie radził z biznesem i kierowaniem firmą.

Związany z:

• karabin Mauser M1871

Edward Maynard (1813-1891) - USA *

Amerykański konstruktor broni, zasłynął jako twórca odtylcowego karabinu używanego podczas Wojny Secesyjnej, w którym uzyskano pełną szczelność zamka. Broń tę można nazwać stadium przejściowym do broni z nabojami w metalowych łuskach. Maynard jest również autorem taśmy kapiszonowej, która była wykorzystywana w niektórych karabinach kapiszonowych.

Związany z:

• karabin Maynard

William Metford (1824-1899) - Wielka Brytania *

Brytyjski inżynier, który zasłynął z konstrukcji lufy gwintowanej użytej w kilku znanych karabinach z czasów przełomu wieku.

Związany z:

• karabin Lee-Metford
• karabin Martini-Metford
• karabin Lee-Enfield (SMLE)

Claude-Etienne Minié (1804-1879) - Francja *

Francuski oficer, który zasłynął jako twórca pierwszych cylindrycznych pocisków ze stożkowym czubkiem (pocisk Minié) z 1846 roku jak i karabinu Minié z 1849 roku. Pociski typu Minié były w użyciu podczas Wojny Krymskiej i Wojny Secesyjnej.

Związany z:

• karabin Minié
• pocisk Minié

Siergiej Mosin (1849 - 1902) - Rosja *

Rosyjski konstruktor i organizator produkcji broni strzeleckiej. W latach 1883-1889 powstało kilka prototypów karabinów jego autorstwa (m.in. w roku 1887 karabin z magazynkiem w kolbie), ale żaden nie zdobył uznania. Dopiero  w roku 1890 opracował swój najsłynniejszy karabin powtarzalny (w którym Mosin połączył opracowany przez siebie zamek z magazynkiem skonstruowanym przez belgijskiego konstruktora Emila Naganta, przez co naruszył zastrzeżenia patentowe) wprowadzony do uzbrojenia armii rosyjskiej jako Mosin wz. 1891. Z powodu tej afery karabin ten jest też powszechnie znany jako Mosin-Nagant. W latach 1894-1902 Mosin byłem dyrektorem zakładów zbrojeniowych w Siestroriecku.

Związany z:

• karabin Mosin-Nagant wz.1891